Tác giả: Boo, Y. C.
Người dịch và Biên soạn: Nguyễn Thị Ngọc Huyền – Phòng nghiên cứu & phát triển – Công ty TNHH Thương Mại Giao – GIAO TRADING CO.,LTD
Da là một cơ quan tiếp xúc với các yếu tố môi trường bên ngoài khác nhau. Trong quá trình tương tác của các yếu tố bên trong và bên ngoài, da trải qua nhiều giai đoạn thoái hóa về chức năng và cấu trúc liên quan đến lão hóa.
Collagen da bao gồm 80–90% loại I, 8–12% loại III và 5% loại V. Việc tổng hợp và trưởng thành collagen không đủ, có thể là do yếu tố di truyền hoặc thiếu hụt dinh dưỡng, và sự gia tăng quá mức tổng hợp collagen do phản ứng tự miễn dịch, có thể gây ra các bệnh về da.
Lão hóa da bên ngoài và bên trong thường dẫn đến những thay đổi về số lượng, loại và cấu trúc của collagen. Lão hóa đi kèm với việc giảm yếu tố tăng trưởng TGF-β1 và tăng phức hệ enzymes matrix metallocoproteinases (MMPs) .
Về Vitamin C
Ascorbic Acid (hay còn gọi là Vitamin C – viết tắt: AA) ảnh hưởng đến nhiều giai đoạn trong quá trình sản xuất collagen. Là một đồng yếu tố thiết yếu của prolyl hydroxylase và lysyl hydroxylase, AA đóng một vai trò quan trọng trong tăng trưởng của collagen ở giai đoạn hậu dịch mã. AA còn tăng kích thích phiên mã gen procollagen I và III trong tế bào. Nồng độ của AA trong tế bào da có liên quan chặt chẽ với tính toàn vẹn về số lượng và cấu trúc của collagen ở da. Và sự thiếu hụt AA cũng gây ra lão hóa da.
Vì vậy, việc bổ sung AA từ bên ngoài là một trong những cách giúp hỗ trợ và phòng ngừa lão hóa da. Tuy nhiên, AA có hạn chế lớn là dễ bị oxy hóa và khó hấp thụ vào da.
1. Vai trò của Vitamin C trong quá trình chuyển hóa collagen
Collagen được tổng hợp trong tế bào và ra ngoài tế bào qua nhiều bước phức tạp.
Ở bước đầu tiên, các gen collagen phiên mã thành mRNA trong nhân. Sau đó, vận chuyển đến tế bào chất và được dịch mã bởi các ribosome để tổng hợp phân tử tiền procollagen. Tiền procollagen được vận chuyển đến mạng lưới nội chất. Đây là nơi mà N – peptide tín hiệu đầu tận cùng được loại bỏ. Các gốc proline và lysine được hydroxyl hóa, và các nhóm hydroxyl cụ thể của các gốc lysine được glycosyl hóa bởi galactose và glucose.
Ba phân tử procollagen xoắn trái thành chuỗi xoắn ba bằng các nếp gấp giống như dây kéo và vận chuyển đến bộ máy Golgi. Sau những sửa đổi bổ sung trong bộ máy Golgi, chuỗi xoắn ba của các phân tử procollagen tạo thành các túi tiết và vận chuyển ra khỏi tế bào. Cả hai đầu của chuỗi xoắn ba được loại bỏ để tạo ra phân tử tropocollagen. Liên kết cộng hóa trị hình thành giữa các phân tử tropocollagen, tạo ra các sợi collagen bó lại thành các sợi collagen.
AA là một trong những biến đổi sau dịch mã của protein.
Một số gốc acid amin như proline, lysine, asparagine, aspartate và histidine được hydroxyl hóa. Trong trường hợp collagen, hàm lượng proline và lysine đặc biệt cao, và quá trình hydroxyl hóa các dư lượng acid amin này rất quan trọng để ổn định cấu trúc của protein collagen.
Quá trình hydroxyl hóa các gốc proline xảy ra chủ yếu ở nguyên tử γ-C và đôi khi ở nguyên tử β-C. Và quá trình hydroxyl hóa gốc lysine xảy ra ở nguyên tử δ-C. Các phản ứng này được xúc tác bởi các enzyme có tên lần lượt là prolyl 4-hydroxylase, prolyl 3-hydroxylase và lysyl 5-hydroxylase. Các dioxygenase phụ thuộc 2-oxoglutarate, cần AA để hoạt động bình thường. Do đó thiếu hụt AA có thể gây ra các khiếm khuyết trong quá trình phát triển của collagen.
2. Các bằng chứng lâm sàng về tác dụng tăng cường collagen trong da và chống lão hóa da của Vitamin C
Lão hóa do ánh nắng và quá trình lão hóa tự nhiên của da có đi kèm với sự thay đổi nồng độ AA trong da không?
Rhie và các cộng sự đã báo cáo những thay đổi về mức độ của các enzyme chống oxy hóa và chất chống oxy hóa trong lớp biểu bì và hạ bì. Nghiên cứu thực hiện ở phần cẳng tay tiếp xúc với ánh nắng mặt trời và phần trên cánh tay được bảo vệ khỏi ánh nắng ở đối tượng người Hàn Quốc trẻ tuổi (trung bình 21,0 tuổi) và người già (trung bình 76,1 tuổi). Mức độ AA biểu bì và hạ bì của da lão hóa do ánh nắng lần lượt là 69% và 63%. Và mức độ AA biểu bì và hạ bì của da lão hóa tự nhiên là 61% và 70% tương ứng.
Do đó, có ý kiến cho rằng cả lão hóa do ánh nắng và lão hóa tự nhiên đều có thể làm giảm nồng độ AA trong lớp biểu bì và hạ bì. Việc bổ sung AA từ bên ngoài có thể giúp làm chậm quá trình lão hóa da.
Các thử nghiệm lâm sàng đã được tiến hành về việc liệu bôi Vitamin C có thể làm tăng collagen cho da hay không?
Năm 2001:
Trong một nghiên cứu lâm sàng mù đơn, ngẫu nhiên, chia đôi mặt, có đối chứng với giả dược: 10 phụ nữ sau mãn kinh đã thoa một loại kem nhũ tương W/O ổn định có chứa 5% AA lên mặt lưng và mặt kia là giả dược. Bôi vào ban đêm, một lần mỗi ngày trong 6 tháng. Nồng độ mRNA của collagen loại I và loại III trong sinh thiết da đã tăng lên ở nhóm được điều trị bằng AA lần lượt là 25% và 21%. Tuy nhiên, trong nghiên cứu này, không có sự khác biệt đáng kể nào được ghi nhận giữa nhóm được điều trị bằng AA và nhóm đối chứng về nồng độ collagen.
Năm 2003:
Trong một thử nghiệm lâm sàng khác, kem 5% AA và một trong số các loại mỹ phẩm được thoa hai lần một ngày lên bề mặt cơ duỗi của một cẳng tay trong 2 tuần. Và phân tích mức độ procollagen I trong sinh thiết da. Phân tích thống kê của tất cả 19 đối tượng sử dụng kem AA 5% không cho thấy mức độ procollagen tăng đáng kể so với ban đầu trước khi điều trị. Tuy nhiên, khi các đối tượng được chia thành một nhóm có mức procollagen I cơ bản thấp ( n = 9) và một nhóm có mức procollagen I cơ bản cao ( n= 10) thì nhóm cho thấy mức procollagen I tăng đáng kể là do khi bôi kem AA. Các nghiên cứu này cho rằng AA giúp tăng sinh collagen trong da.
Vẫn có bằng chứng lâm sàng báo cáo rằng điều trị tại chỗ AA làm giảm bớt các triệu chứng lão hóa da. Trong một nghiên cứu ngẫu nhiên, mù đôi, có đối chứng với giả dược, tuyển chọn 19 phụ nữ tình nguyện khỏe mạnh, bôi kem AA 5% lên vùng ngực trên và cẳng tay tiếp xúc với ánh nắng. Tần suất thoa một lần mỗi ngày trong 6 tháng làm tăng đáng kể mật độ vết rạn da, giảm rãnh sâu và cải thiện cấu trúc của da so với chỉ điều trị bằng tá dược.
Năm 2012
Trong một nghiên cứu trên đối tượng 20 phụ nữ có làn da lão hóa do ánh nắng, điều trị tại chỗ bằng serum 23,8% AA với điện di ion ở một bên mặt mỗi ngày một lần trong 2 tuần. Nghiên cứu nhận thấy có sự cải thiện tình trạng tăng sắc tố, độ nhám bề mặt và nếp nhăn ở bên được điều trị đáng kể so với giả dược.
Kết quả của những nghiên cứu này cho thấy rằng ứng dụng mỹ phẩm của Vitamin C có thể giúp giảm bớt các triệu chứng lão hóa da.
3. Các nghiên cứu lâm sàng sử dụng chế phẩm kết hợp Vitamin C và các hoạt chất khác
Trong mỹ phẩm, để nâng cao hiệu quả thường kết hợp một số hoạt chất. Một số thử nghiệm lâm sàng đánh giá tác dụng tăng sinh collagen và chống lão hóa da của chế phẩm kết hợp giữa AA và các hoạt chất khác.
Năm 2014
Trong một nghiên cứu ngẫu nhiên mù đôi có kiểm soát so sánh với giả dược, với sự tham gia của 159 tình nguyện viên. Sự gia tăng lắng đọng các sợi collagen trong lớp hạ bì và giảm độ sâu của các nếp nhăn trên khuôn mặt đã được chứng minh ở những phụ nữ sau mãn kinh. Các đôi tượng này sử dụng đồ uống có chứa isoflavone đậu nành, lycopene, AA và α-tocopherol với một viên nang chứa dầu cá, sử dụng hàng ngày trong 14 tuần.
Năm 2015
Nghiên cứu thực hiện thử nghiệm lâm sàng với dung dịch chứa AA (5%), proteoglycans (3%), dầu Rosa moschata (0,3%), polysorbate 80 (1%), propylene glycol (70%), nước và chất bảo quản (natri methylparaben, natri ethylparaben, và natri propylparaben; 0,14%). Dung dịch này thoa lên mặt mỗi tối trong 60 ngày trong một nghiên cứu lâm sàng với 60 phụ nữ da trắng khỏe mạnh. Phân tích hình ảnh siêu âm cho thấy việc điều trị làm tăng đáng kể các điểm ảnh phản âm có nghĩa là tăng mức độ collagen.
Năm 2018
Trong một thí nghiệm invivo sử dụng các mẫu da bụng thu được từ những phụ nữ khỏe mạnh. Bôi tại chỗ (2 mg.cm3 -2) với dạng serum chứa AA, ergothioneine, một loại peptid kích thích proteoglycan (tetradecyl aminobutyroyl valylaminobutyric urê trifluoroacetate), proteoglycan hòa tan và HA trọng lượng phân tử thấp trong 10 ngày. Nghiên cứu nhận thấy sản phẩm ức chế đáng kể sự suy giảm nồng độ collagen, elastin và proteoglycan do chiếu xạ hàng ngày bằng tia UV/tia nhìn thấy/hồng ngoại (10 J.cm-2 ). Hoặc do điều trị hàng ngày bằng hydrocortison (10 µg.mL -1 ).
Năm 2020
Một thử nghiệm lâm sàng đối chứng ngẫu nhiên khác, với sự tham gia của 50 tình nguyện viên nữ. Nghiên cứu đã chứng minh tác dụng chống lão hóa da (cải thiện màu da, độ đàn hồi, độ rạng rỡ, độ mịn, vảy và nếp nhăn) của một loại serum có chứa AA (20%), α-tocopherol, và chiết xuất lá Rubus idaeus. Serum được bôi tại chỗ trên một bên mặt trong 2 tháng.
Trong một nghiên cứu lâm sàng tương tự, sử dụng serum chứa AA (15%), α-tocopheryl axetat, palmitoyl tripeptide-38 (5 ppm) và các thành phần khác lên mặt một lần mỗi ngày trong 56 ngày giúp giảm 8% độ nhám da và cải thiện màu da (đỏ, giảm 9%; độ đồng nhất về cấu trúc da, tăng 8%).
Năm 2021
Một công thức có chứa AA (10%), biopeptide (gạo và lupin), axit hyaluronic và nước khoáng núi lửa và không có chất bảo quản. Nhóm nghiên cứu đã thực hiện hai nghiên cứu lâm sàng liên tiếp và cho thấy cải thiện quá trình tái tạo tế bào da so với da không được điều trị. Giảm các mức độ lâm sàng của nếp nhăn ở vết chân chim, trán và rãnh mũi má lần lượt là 9%, 11% và 5,2% (trong 4 tuần ở 40 đối tượng). Và giảm 11,5% số lượng nếp nhăn chân chim (sau 29 ngày so với nhóm chứng ở 52 đối tượng).
Những kết quả lâm sàng này cho thấy rằng một số chế phẩm kết hợp có chứa Vitamin C có thể giúp tăng sinh collagen trong da và làm chậm quá trình lão hóa da.
TLTK
Boo, Y. C. (2022). Ascorbic Acid (Vitamin C) as a Cosmeceutical to Increase Dermal Collagen for Skin Antiaging Purposes: Emerging Combination Therapies. Antioxidants, 11(9), 1663.